Çocuklarda Uyku Düzeni

Uyku, dışarıdan gelen uyaranların bir kısmının algılanamadığı ve tepki verme yetisinin de zayıfladığı bir dinlenme durumudur. Günlük uyku süresi, uykuya dalma süresi, uykunun yapısı çocuğun yaşına göre farklılıklar gösterir.

Yenidoğan bir bebek hayatının üçte ikisini uykuda geçirir. Bu durum yaş ilerledikçe azalır. Bazı bebekler ilk zamanlar uzun uzun uyumaya ihtiyaç duyar ve zor uyanırlar. Bazı bebekler ise tedirgindir ve rahat etmeye ihtiyaç duyar.

Günlük Uyku Süresi (Tracy Hogg):

0-1 Ay 19-21 saat
2-3 Ay 16-18 saat
4-6 Ay 15-16 saat
6-9 Ay 13-16 saat
10-12 Ay 13-15 saat
13-24 Ay 13-14 saat

Gün İçinde Uyanık Kalma Süresi:

Yenidoğan 50-60 dakika
1-2 aylık 1 saat-1 saat 15 dakika
2-3 aylık 1 saat - 1 saat 20 dakika
4-6 aylık 1,5/2 saat
7-9 aylık 2 saat 45 dakika - 3 saat
10-12 aylık 3/4,4 saat
13 aylık 5/6 saat

Bebekler ilk altı ay sonunda tahmin edilebilir uyku düzenine kavuşabilir. Altı aydan itibaren bebek hareketlenmeye başlar ve gündüz uyku süreleri kısalır ve uyku derinliğinde azalma olur. Gece uyku süreleri uzar.

1-3 yaş arası çocuklarda uyku düzenlerinde bazı değişiklikler olabilir.

Gündüz Uykularında;

Yalnız uyumayı reddedebilir.
Uyumamak için direnebilir.
Uyku saatleri ve uyku sayıları azalabilir.
Aniden uykusu gelip olmadık zamanlarda ve olmadık yerlerde uyuklayabilir.
Daha az sayıda ama daha uzun süreli uyuyabilir.
Sadece belirli yerlerde uykuya geçebilir.

Gece Uykularında;

Yalnız uyumayı reddedebilir.
Kendi yatağında uyumayı reddedebilir.
Geceleri daha enerjik olabilir.
Gece korkuları veya huzursuzlukları başlayabilir.
Uyku saatine karşı çıkabilir.
Gece uykudan uyanmalar veya deliksiz uykular gözlenebilir.
Gece uykudan uyanıp anne-babanın yatağına gitmek isteyebilir.

Çocuklarda Güvenli Uyku

Güvenli uyku ortamının sağlanması için çocuğun etrafında yorgan, yastık, battaniye, örtü gibi şeylerin olmaması gerekir.
Yatarken yatağın kenarlarına kenar yastıkları konulmasına gerek yoktur. Eğer olacaksa sert olmasına dikkat edilmelidir. (Yumuşak yapıdaki yastıklar bebeğin kafasının şeklini alarak nefessiz kalmasına neden olabilir.) Yatağa konacak kenar yastıkları en az altı yerinden bağlanmalı ve iplerin uzunluğu en fazla 14 cm olmalıdır. Çocuk ayağa kalkmaya başladığından itibaren kenar yastıkları kullanılmamalıdır. Kullanıldığı durumda çocuk yastıklara basıp beşikten düşebilir.
Beşiğin koruyucu parmaklıklar arası en fazla 6 cm olmalıdır. Yatak ile yatak üstü arasındaki mesafe en fazla 75 cm olmalıdır.
Bir yaşından küçük bebekler için yastık kullanılmamalıdır.
Çocuğun yatağında sivri köşeler, gevşek parçalar ya da çatlaklar olmamalıdır.
Yatak ile karyola arasındaki boşluk 3-4 cm den fazla olmamalı, serilen örtüler gergin olmalıdır.

Sağlıklı Uyku Düzeninde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Oda içerisinde ışık kaynağı olmamalıdır.
Çocuğun uyuduğu odanın ses yalıtımı olmalıdır.
Oda sıcaklığının 24 (+,-1) olmasına dikkat edilmelidir.
Kış aylarında bebeğin üşüme olasılığına karşı sıkı sıkı giydirilip üstü iyice örtülmemelidir. Fazla ısı çocukta terlemeye yol açar ve rahatsız edip uykusunu olumsuz yönde etkiler. Çocuğu uyurken terletmeyen, çok kalın olmayan kıyafetlerle yatırılıp üzerine yorgan, battaniye gibi materyallerle örtülemeden uykuya geçmesi sağlanmalıdır. 6-7 yaşına kadar uyku tulumu kullanılması tavsiye edilir.
Sağlıklı ve uzun bir uyku içim bebek tokken uykuya geçmesi sağlanmalıdır.
Diş çıkarması ve katı besine geçilmesiyle beraber gece beslenmesine yavaş yavaş son verilmelidir.

Uyumaktan Korkan Çocuklar

2 yaşından itibaren çeşitli nedenlerle çocuklar uyumak istemeyebilir ve korktuklarını dile getirebilirler. Korkuları hakkında destek görmeleri halinde zamanla korkularını yenebilirler. Bunun için;

Uyuyuncaya kadar yanında kalınabilir.
Masal anlatılabilir.
Uyurken güven objesi verilebilir.
Uykuya geçiş sürecinde varlığınızı hissettirecek kadar hafif şiddetli gürültü yapılabilir.
Güzel şeyler düşünmesi sağlanabilir.

Gece Uyanmaları

Bazı bebekler ve çocuklar gece yeme-içme gereksinimleri olmasa bile çeşitli nedenlerden dolayı uyanabilir. Yeniden uykuya dalabilmek için rahatlamaya ve ilgiye ihtiyaçları olabilir. Böyle bir durum ile karşılaşan anne ve babalar çocukla sohbet etmeden, ışığı açmadan, oyun oynamadan, biraz yanında kalarak, kendisini güvende hissetmesini sağlayarak uykuya geçmesini sağlamalıdır.

Çocuk her gece aynı saatte uyanmayı alışkanlık haline getirmişse;

Seslenirse; çocuğun hiçbir fiziksel gereksinimi olmadığından emin olduktan sonra anne baba da çocuğa seslenerek onu duydukları ifade edip rahatlatmaya çalışılmalıdır.
Ağlarsa; anne baba hemen çocuğun yanına gidip en az iletişimle sakinleştirilmeye çalışılmalı ve sakinleştikten sonra yanından ayrılmalıdır.
Ayrılık sonrası tekrar ağlarsa; tekrar yanına gidilmeli ve sakinleşip uykuya dalana kadar bu süreç tekrar edilmelidir.

Çocuk her gece uyanıp anne-baba yatağına gelme alışkanlığı varsa;

Gece yatağa gelen çocuk anne-baba tarafından sakin bir şekilde çocuk kendi yatağına götürülmeli ve çok az iletişim kurarak kendi yatağında uyuması sağlanmalıdır.
Buradaki amaç çocuğun kendi yatağında kendi kendine uyuyabildiğini öğretmektir.

Rüyalar ve Kabuslar

Çocuklar 2-3 yaşından itibaren rüyalar görmeye başlar. Herhangi bir korkulu rüya gördüğünde sakinleştirici ve ikna edici olunmalıdır.
Çocuktan rüyayı anlatması istenerek eğer korkutucu bir rüyaysa bu rüyanın korkutuculuğu kabul edilmeli ancak aslında gerçek olmadığı için anne-babanın korkmadığı dile getirilmelidir.
Her gece rüyayı gördüğünü söylüyorsa bu rüya hakkında konuşulmalı ve bu rüyayı farklı şekillerde yorumlayabilmesi sağlanmalıdır.