Sürekli gelişen teknoloji ile ilgili birçok tartışmaya ve kurguya tanık olmuşuzdur. Uçan arabalar, dünyayı ele geçiren makineler, insanları işsiz bırakan robotlar gibi kurgular ile jenerasyon olarak birkaç yıldır kafamı kurcalayan soru işaretlerini hep birlikte ele alalım istedim. Gerçekten yapay zeka dünyayı ele geçirip bizi köleleştirecek düşmanımız mı olacak yoksa tıpkı süregelen hizmetlerini yerine getiren dostlarımız mı? Yapay zeka hukuk açısından bize neler getirecek?
Yapay zeka adından da belli olduğu üzere insan eli ile yapılan makinelere ve robotlara yüklenen, doğal biçimde gelişmeyen sayısal bir akıl örneğidir. Bilgisayar biliminde akıllı üstlenicilerin konusu olan yapay zeka, çevresini tanımlayan ve hedefe ulaşmada başarı şansını azami seviyeye çıkarmak için harekete geçen her cihaz olarak da tanımlanır. İlk kez 1956 yılında bir akademik disiplin olarak ortaya çıkan yapay zeka yıllar içerisinde çok fazla ilgi konusu oldu.
"Yapay zekâ" kavramının geçmişi modern bilgisayar bilimi kadar eskidir. Fikir babası, "Makineler düşünebilir mi?" sorunsalını ortaya atarak makine zekâsını tartışmaya açan Alan M. Turing'dir. 1943'te II. Dünya Savaşı sırasında Kripto analizi gereksinimleri ile üretilen elektromekanik cihazlar sayesinde bilgisayar bilimi ve yapay zekâ kavramları doğmuştur. Alan Turing'in 1950' ler de merak ettiği konu, insanların sahip olduğu düşünme yetisine makinelerin de sahip olup olamayacağıydı. Yaşadığımız günümüz dünyasında ise her ne kadar gerçek dışı olsa da film dünyasının kurguladığı felaket senaryolarında yapay zekanın dünyayı ele geçirdiği konu edilmekte. Konuyu tek başlık altında ele almak yanlış olur. Makine öğrenimi, Derin öğrenme gibi kavramlar yapay zekayı oluşturan kapsayıcı terimlerdir. Ancak bu yazıda bunların ayrıntısına girmeyeceğim.
Yapay zeka çalışmaları genellikle insanın düşünme yöntemlerini analiz ederek, bunların benzeri yapay yönergeleri geliştirmesine yöneliktir. Yani bilgisayarın, insanlar tarafından gerçekleştirilen görevleri yerine getirmesini sağlar. Başka bir deyişle, Yapay zeka bilgisayarın insanlar gibi düşünmesini sağlar. Makinelerin karmaşık sorunları insana benzer şekilde çözmesine yardımcı olur. Zeka ve akıl gerektiren sorunlar artık bilgisayar yardımıyla etkili bir şekilde çözülebilir. Bunlar iyi yönleri. Zararlı olduğu durumlar da var tabi.
Yapay zekâ programları karmaşık veri kalıplarını tanıması ve tecrübelerinden faydalanması için insanlara ihtiyaç duymaktadır. Ama daha nereye kadar insana ihtiyacı olacağı da tartışmalıdır. Yapay zekâ geliştikçe birçok iş kolunu da maalesef gereksiz hale getirecektir. Hata yapma payları sıfır olduğu düşünülse de durum böyle değildir. Ayrıca bur hata durumunda ülkeye ve şirkete de ağır zararlar verebilir. Örneğin silah sisteminde kullanılan yazılımda olabilecek bir hata ile orduya da zarar verebilir. Birçok araştırmacı süper yapay zekanın sevgi ve nefret gibi insani duyguları yansıtamayacağı düşüncesinde birleşiyor ve yapay zekanın kendiliğinden iyi niyetli veya kötü niyetli olmasının beklenemeyeceğini düşünüyor. Dolayısıyla yapay zekanın faydaları ve zararlarının insan faktörüne bağlı olduğu savunuluyor.
Yapay zeka, henüz insanlığın kontrolünü ele geçirmedi. Fakat hayatımızın belirli yönlerinde etkili olmaya başladı. Artık yapay zekayı hayatımızın bir parçası olarak kabul ediyoruz. Gittikçe insana benzeyen insanın özelliklerini daha fazla üzerinde barındıran robotlar hayatımıza girmeye başlıyor. Yani İngilizce adıyla merhaba Artificial İntelliegence olarak bilinen yapay zekalı mekanikler. Hatta İngilizce adının 2001 yapımı bir filmde kullanıldığını da görüyoruz. Bunların hayatımızda bu kadar hızlı yaygınlaşması aslında bir çoğumuzun alıştığı bir şey. Çünkü akıllı telefonlarımızın sanal asistanları da bir yapay zekaya sahip diyebiliriz. Apple’ın Siri’si, Microsoft’un Cortana’sı, Google’ın da Google Now’ı hayatımızın içinden örnekler. Yarın bir telefon çıksa ve bu telefon başka bir telefonun kontrolüyle uçabilse buna ağzımızı açarak bakar mıyız? Aslında pek de şaşırılacak bir teknolojik olay ya da icat değil. Günlük hayatta yapay zeka uygulamaları birçok alanda kullanılabilmekte. Tıp, eğitim, otomotiv sektörü, savunma sanayi, tarım,otomasyon sistemleri, enerji, doğa bilimleri, finans, sanat ve hukuk.
Kimilerince Dünya’ nın sonunu getireceğine inanılsa da, yapay zeka bugün Dünya’da pek çok alanda yaygın olarak kullanılıyor.