2499 sayılı mülga Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn) ile Türk hukukuna giren “Venture Capital/ Girişim Sermayesi” kavramı varlığını 6362 sayılı SPKn ile de devam ettirmekte (SPK - III-48.3 sayılı Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği - "Tebliğ").
Bir yatırım finansmanı türü olan GS, bir ürünün yaratımı ve piyasalaştırılması sürecinin her aşamasında (araştırma geliştirmeden, pazarlama, tanıtım, sunum, satış, …) söz konusu olmakta, yatırıma konu ürünün piyasada başarı elde etmesi halinde ise kar marjı ve piyasa payı getirisi gelmektedir. Yapılan ilk düzenlemelerde adı “risk sermayesi yatırım ortaklığı” olan GS’nin, bu isimlendirilmesinden de anlaşıldığı üzere yatırımcı, yeni bir girişimin piyasada katılma ve piyasada tutunma/ tutunmama riskini göze almakta, bu yönüyle aslında uzun vadeli bir yatırım yolu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilhassa, ortada henüz hiçbir ürünün ve tecrübe edilmiş bir sonucun olmadığı araştırma geliştirme sürecinde yapılan GS yatırımları en yüksek belirsizliğe sahiptir.
GS, araştırma geliştirme aşamasının sonrasında “başlangıç sermayesi” yatırımı şeklinde ortaya çıkmakta, ürünün ticarileşmesi ve piyasaya arzı noktasında girişimlere fon sağlanmaktadır. Bu yatırım sıfırdan bir başlangıç sermayesi sunulması şeklinde olabileceği gibi “ek finansman” ile tam kapasitenin sağlanması yönünde yatırım yapılması yoluyla da olabilir. Bunun bir sonraki evresinde ise bir ileri aşama finansman desteği olarak “gelişme ve büyüme sermayesi” devreye girmekte, halihazırda faaliyetteki bir şirketin büyüme atılımına yatırım yapılmaktadır. “Yerine koyma finansmanı” yoluyla halka arz olacak bir şirketin ortakların paylarının satışı veya “kurtarma finansmanı” suretiyle halihazırda zarar eden bir şirketin kurtarılması ve kâra geçirilmesi söz konusu olur.
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı (“GSYO”), kayıtlı sermaye sistemine tabi bir anonim ortaklık olup (mevcut bir anonim ortaklığın da şartları yerine getirerek GSYO’ya dönüşmesi mümkündür) sermayesini girişim sermayesi yatırımlarına yöneltmektedir.
GSYO’lar, girişim sermayesi yatırımlarına, ortaklık aktif toplamının en az Q’i oranında yatırım yapmak zorundadırlar. Faaliyet kapsamları ise mevzuat kapsamında şöyledir:
a) Tebliğ’de belirtilen esaslar çerçevesinde girişim sermayesi yatırımları yapabilir.
b) Girişim sermayesi yatırımları dışında portföylerini çeşitlendirmek amacıyla, borsada işlem gören veya görmek üzere ihraç edilen sermaye piyasası araçlarına, borsada ters repo işlemlerine, Takasbank Para Piyasası işlemlerine ve yatırım fonu katılma payları ile TL ve döviz cinsinden vadeli-vadesiz mevduat ve katılma hesabına yatırım yapabilir. Yatırım fonu katılma payları hariç sermaye piyasası araçlarının alım satımlarının borsa kanalıyla yapılması zorunludur.
c) Portföylerindeki girişim şirketlerinin yönetimine katılabilir.
ç) Portföylerindeki girişim şirketlerine danışmanlık hizmeti verebilir.
d) Türkiye’deki girişim sermayesi faaliyetlerine yönelik olarak danışmanlık hizmeti vermek üzere yurtiçinde ve yurtdışında kurulu danışmanlık şirketlerine ortak olabilir.
e) Yurtiçinde kurulu portföy yönetim şirketleri ile yurtdışında kurulmakla birlikte faaliyet kapsamı sadece yurtiçinde kurulu girişim şirketleri olan portföy yönetim şirketlerine ortak olabilir.
f) Borsa İstanbul A.Ş. Gelişen İşletmeler Piyasasında piyasa danışmanlığı hizmeti verebilir.
Bu anlamda GSYOların, girişim sermayesi yatırımı yapacakları girişim şirketlerinin, sınai, zirai uygulama ve ticari pazar potansiyeli olan araç, gereç, malzeme, hizmet veya yeni ürün, yöntem, sistem ve üretim tekniklerinin meydana getirilmesini veya geliştirilmesini amaçlamaları ya da yönetim, teknik veya sermaye desteği ile bu amaçları gerçekleştirebilecek durumda girişim şirketleri olmaları gerekmekte olup aşağıdaki başlıklarda yatırımda bulunmaları mümkündür:
a) Girişim şirketlerine doğrudan veya bu Tebliğde tanımlanan yurtiçinde kurulu özel amaçlı şirketler ve yurtdışında kurulu kolektif yatırım kuruluşları vasıtasıyla dolaylı olarak sermaye aktarımı veya pay devri yoluyla ortak veya girişim şirketlerinin kurucusu olabilirler.
b) Girişim şirketlerinin ihraç ettiği borçlanma araçlarına yatırım yapabilirler.
c) Yatırımlardan kaynaklanan riskin yatırıma yönlendirilen anapara miktarı ile sınırlı olması kaydıyla sadece bu Tebliğde tanımlanan girişim şirketlerine sermaye yatırımı yapmak üzere yurtdışında kolektif yatırım amacıyla kurulan kuruluşlara doğrudan ve dolaylı olarak yatırım yapabilirler.
ç) Diğer girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının ihraç ettiği sermaye piyasası araçlarına ve girişim sermayesi yatırım fonlarının katılma paylarına yatırım yapabilirler.
d) BİAŞ Gelişen İşletmeler Piyasasında işlem gören şirketlerin paylarına yatırım yapabilirler.
e) Girişim şirketi niteliğindeki halka açık şirketlerin borsada işlem görmeyen paylarına yatırım yapabilirler.
f) Girişim şirketlerine borç ve sermaye finansmanının karması olarak yapılandırılmış finansman sağlayabilirler.
g) Esas sözleşmelerinde belirlenen faaliyet alanları sadece bu Tebliğde tanımlanan girişim şirketlerine yatırım yapma amacı ile sınırlandırılmış olan yurtiçinde kurulu özel amaçlı anonim şirketlere ortak olabilirler.
