Bir önceki yazımızda, 7244 sayılı “Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile, Covid19 pandemisinin etkileri nedeniyle teknoloji geliştirme bölgeleri dışında da çalışılmasının koşullarının geçici bir süreliğine yumuşatıldığı, yönetici şirket onayının kaldırıldığı ve uzaktan çalışmanın bu bağlamda mümkün hale getirildiğini işlemiştik.
5746 sayılı Kanun ile 4691 sayılı Kanun kapsamındaki indirim, istisna, destek ve teşviklerden yararlanabilmek için gerek bölge içerisinde çalışma, gerekse dışarıdan çalışmanın özel bir kanun değişikliği ile mümkün kılınması önemlidir. Öyleyse bu özel katkıların neler olduğu konusunu da bu yazımızda işleyelim.
Konuyu iki kanun çerçevesinde ele alacağız: Bunlardan ilki, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun (“Ar-Ge Kanunu” olarak kısaltılacaktır), diğeri ise 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (“TGB Kanunu” olarak kısaltılacaktır).
5746 Sayılı Kanun Kapsamındaki Destek ve Teşvikler
5746 sayılı Ar-Ge Kanunu, teknoloji merkezleri (teknoloji merkezi işletmeleri), Türkiye’deki Ar-Ge merkezleri ile tasarım merkezleri, Ar-Ge projeleri, tasarım projeleri, rekabet öncesi işbirliği projeleri ve teknogirişim sermayesine ilişkin destek ve teşvikleri kapsar. Bu destek ve teşvikler nelerdir?
- Ar-Ge ve Tasarım İndirimi: Ar-Ge Kanunu kapsamında yukarıda sayılan yerlerde gerçekleştirilen Ar-ge, yenilik veya tasarım harcamalarının tamamı 31.12.2023 tarihine kadar, Kurumlar Vergisi Kanunu açısından kurum kazancının, Gelir Vergisi Kanunu açısından da ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Ayrıca, Bakanlar Kurulu (Cumhurbaşkanlığı) tarafından belirlenen şu kriterlerin herhangi birinde bir önceki yıla göre en az yüzde yirmi artış sağlayan Ar- Ge/Tasarım merkezlerinde, o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artış tutarının yüzde ellisi ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. Kriterler;
a) Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki payı.
b) Tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı.
c) Uluslararası destekli proje sayısı.
ç) Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı.
d) Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oram.
e) Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı.
Özellikle ilk yıl kazancın yetersiz olması söz konusu olabilir. Bu halde, ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilecektir.
- Gelir Vergisi Stopajı Teşviki: Ücret üzerinden hesaplanacak gelir vergisinde yüzde 80-90-95 oranlarında vergi indirimi yapılır.
- Sigorta Primi Desteği: Ar-Ge merkezlerinde çalışan Ar-Ge ve destek personelinin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine ilişkin çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yüzde ellisi Hazine tarafından Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
- Damga Vergisi İstisnası: Kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmaz.
- Tekno Girişim Sermayesi Desteği:Bir tür hibedir. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından istenilen koşulları taşıyanlara bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın 100.000.-TL’ye kadar bir bedel olarak verilir. Bu tutar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından sektörler, iş kolları, Bölgeler veya teknoloji alanları itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte 500.000.-TL’ye kadar artırılabilir.
- Gümrük Vergisi İstisnası: Kanun kapsamındaki Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisna tutulmuştur.
- Katma Değer Vergisi İstisnası: 5746 sayılı Ar-Ge Kanunu kapsamında, ilgili bölge ve merkezlerde Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimlerinde 31.12.2022 tarihine kadar KDV istisnası tanınmıştır.
- Temel Bilimler Alanlarındaki Personel İçin Ek Destek: Matematik, fizik, kimya, biyoloji alanlarında en az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, bu personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı iki yıl süreyle, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Kanun kapsamında, sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak faaliyet gösteren Ar-Ge ile tasarım merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri tasarım faaliyetleri de bu indirim, istisna, destek ve teşvik unsurlarından yararlanabilmekte olduklarını ifade edelim.
Ayrıca araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerin Ar-Ge indirimi hesabında dikkate alınması mümkün değildir.
4691 Sayılı Kanun Kapsamındaki Destek ve Teşvikler
Yukarıda yer verilen sigorta primi işveren payı yüzde elli desteği, gümrük vergisi istisnası ve temel bilimler alanlarındaki personel için ek destek 4691 sayılı TGB Kanunu’nda da bulunmaktadır. Bunların yanı sıra;
- Mekan, Alan, Cihaz Kullanımı ile İlgili Destek: TGB’lerde alt yapı, idare binası ve kuluçka merkezi inşası ile AR-GE ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetlerini desteklemeye yönelik yönetici şirketçe yürütülen veya yürütülecek kuluçka programları, teknoloji transfer ofisi hizmetleri ve teknoloji işbirliği programları ile ilgili giderlerin, yönetici şirketçe karşılanamayan kısmı, yardım amacıyla Bakanlık bütçesine konulan ödenekle sınırlı olmak üzere karşılanabilir.
- Atık Su Bedeli: Atık su arıtma tesisi işleten TGB’lerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz.
- Gelir ve Kurumlar Vergisi İstisnası: TGB’lerde faaliyet gösteren mükelleflerin münhasıran bu bölgelerdeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır (Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar, yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilmiş olsa dahi -olağan dönemde- istisnadan yararlanamayacak olmakla birlikte Covid19 pandemisi nedeniyle geçici olarak yararlanabileceklerdir. Bkz. https://www.girisimcigazetesi.com/7244-sayili-kanun-ile-ar-ge-merkezleri-ve-teknoloji-gelistirme-bolgelerinde-bolge-disindan-calisma-imkani-478).
- Katma Değer Vergisi İstisnaları: KDV istisnaları birkaç şekilde ortaya çıkmaktadır. Öncelikle, 4691 sayılı TGB Kanunu’na göre TGB’de ve ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde münhasıran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, oyun, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri KDV’den istisnadır. Yine 4691 sayılı TGB Kanunu kapsamında, ilgili bölge ve merkezlerde Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimlerinde 31.12.2022 tarihine kadar KDV istisnası tanınmıştır.
