COVİD-19 DÖNEMİNDE ÇALIŞANLAR DİKKAT TEK TARAFLI FESİH İLE KARŞI KARŞIYA KALMAYIN
4857 Sayılı İş Kanunu çalışma hayatında işçi ile işveren arasında yaşanan bazı durumlardan dolayı işverene iş sözleşmesini tek taraflı fesih etme hakkı vermiştir. Verilen bu hak halk arasında daha çok tazminatsız işten çıkartma olarak bilinmektedir. İş Kanunu'nun vermiş olduğu bu hak işvereni korurken aynı zamanda suiistimale çok açık bir konu olduğu için personel tarafından da dikkate alması gereken bir konu haline gelmiştir.
Bu yazının konusunda tek taraflı fesih nedenlerinin açıklanmasından ziyade son dönemlerde yaşanan covid-19 pandemesi sebebiyle işverenin tek taraflı haklı fesih nedenine değinilecektir.
Covid-19 pandemisi, birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de son dönemlerde pozitif vaka sayılarında hızlı bir artış olduğu gözlenmektedir. Salgının başladığı ilk dönemlerde gerek sektörel önlemler gerek sosyal yaşam alanlarında gerekli önlemlerin alınmasına karşın vaka sayılarında artış devam etmektedir. Türkiye’de ve dünyada, vaka sayıları yeniden artmaya başlayınca kamuda esnek çalışmaya dönüldü. Özel sektörde ise evden çalışma imkanı olan işlerde çalışanlar yeniden evden çalışmaya döndü. Bahar aylarındaki gibi ekonomik faaliyetlerin tümüyle durdurulması beklenmiyor. Evden çalışma imkanı olmayan işlerde, gerekli tedbirler alınarak çalışmaya devam ediliyor. Çalışma işyerinde devam ettiği için covit-19 kapsamında alınan tebdir ve önlemlere riayet edilmesi son derece önem arz etmektedir.
Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, bilim kurulunun da tavsiyeleri ile sektörler itibarıyla alınması gereken tedbirleri belirleyerek rehber halinde yayımladı. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca, işverenin, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nce belirlenmiş tedbirleri alıp, uygulanmasını sağlaması gerekiyor. İş yerinde gerekli tedbirleri almayan işverene, para cezasından başlayarak iş yerinde faaliyetin durdurulmasına kadar varan idari yaptırımlar uygulanabiliyor.
Söz konusu para cezaları 6331 sayılı İSG Kanunun 4. Maddesi ve 6. Maddesine uygun tebdirleri alması , almaması halinde aynı kanunun 26. Maddesi kapsamında idari para cezsı uygulanacağı belirlenmiştir.
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeterli tedbirlerin alınmaması, covid-19 döneminde ise işçi için maske, siperlik gibi ekipmanların sağlanmaması bu kapsamda değerlendirildiği için işverene idari para cezası , bu koşulların sağlanmaması halinde ise işçilerin çalışmama hakkını elde edecektir.
İşveren covid-19 kapsamında gerekli tebdirleri alması ( personelin uyması gereken kurallar , maske , siperlik , eğitim , uzaktan çalışma , kısa çalışma , esnek çalışma, vardiya sistemi v.b alınması gereken tüm kurallar ) ve çalışanlara gerekli bildirimleri yapması halinde işveren olarak sorumluluktan kurtulur . Ancak belirlenen bu kurallar çalışanın uymaması halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 19. maddesi uyarınca, çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda öncelikle kendi sağlıklarını korumakla yükümlü bulunuyor. Çalışanlar ayrıca hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların da sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüler. Bu kapsamda, covid-19 hastalığı ile ilgili olarak iş yerinde alınan tedbirlere uymak ve bu konuda verilen emir ve talimatları uygulamak zorundalar.
Çalışanların işveren tarafından belirlenen bu kurallara riayet etmemeleri işveren tarafından tek taraflı fesih hakkını doğurur. İş Kanunu’nun 25. maddesinin 1. fıkra II. bendine göre, “İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi” ile “İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi” işverene derhal fesih hakkı verir.
Buna göre, maske ve siperliği iş yerinde ve serviste kuralına uygun şekilde takmayan işçi, uyarıya rağmen bu tutumunu tekrarlarsa ihbar ve kıdem tazminatı ödenmeden iş akdi feshedilir. Bu işçi işsizlik ödeneği de alamaz.
