Amerika Birleşik Devletleri’nin, dijital hizmet vergisini yürürlüğe koyan ve uygulamaya başlayan ülkeler hakkında yaptığı soruşturmalar[1], bazı ülkelerin bu soruşturmalar nedeniyle vergiyi geri çekmeleri[2], ticaretin bundan ne gibi etkileneceği, “ABD, dijital hizmet vergisi uygulayan ülkelere karşı ayrıca/ yeni bir gümrük vergisi veyahut ambargo türü uygulamalara başlar mı” kaygıları derken 07.12.2019 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 7194 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 1 ile 7. maddeleri arasında Dijital Hizmet Vergisi (bundan sonra “DHV” olarak anılacaktır), aynı Kanunun 52. maddesi uyarınca 1 Mart 2020 tarihinde yürürlüğe girerek hayatımızdaki yerini almıştır. Ardından 20 Mart 2020 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı da Dijital Hizmet Vergisi Uygulama Genel Tebliği’ni yayınlayarak DHV uygulamasına dair birtakım düzenlemelere, örneklere ve uygulama açıklamalarına yer vermiştir.
Tüm bu düzenlemeler ışığında bakıldığında konu ile ilgili şu temel bilgilere yer verelim:
DHV’nin Konusu ve Mükellefi
Öncelikle bir hizmetin DHV konusu olabilmesi için, hizmetin Türkiye’de sunulması ön şartı vardır. Ayrıca “dijital ortam” tanımı da önemlidir. Fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, çevrim içi faaliyetin gerçekleştirildiği her türlü ortam, dijital ortam olarak tanımlanmıştır.
Kanun, hangi hizmetlerden elde edilen hasılatın DHV’ne tabi olduğunu da saymaktadır. Buna göre;
a) Dijital ortamda sunulan her türlü reklam hizmetleri (reklamın arama sonuçlarıyla birlikte gösterilmesi, reklam verenle ilgili arama sonucunun öncelikli sırada gösterilmesi, bannerlar, video veya kullanıcı paylaşımının izlenmesi öncesinde, sırasında veya sonrasında dijital ortamlarda yayınlanan her türlü işitsel, görsel veya yazılı reklamlar, elektronik cihazlarda yazılımlar vasıtasıyla çevrim içi iletilen reklamlar, pop-up ve benzeri açılır pencere reklamları, reklam kontrol ve performans ölçüm hizmetleri, kullanıcılarla ilgili veri iletimi ve yönetimi gibi hizmetler ile reklamın sunulmasına ilişkin teknik hizmetler dâhil),
b) Sesli, görsel veya dijital herhangi bir içeriğin (bilgisayar, tablet, cep telefonu, akıllı bileklik gibi elektronik cihazlarda kullanılan program, yazılım ve uygulamaların, sinema filmi, dizi, video, resim, fotoğraf, grafik, makale, dergi, gazete gibi görüntü, ses ve metin dosyası içeriklerinin, oyun konsolunda oynamaya mahsus olanlar dâhil olmak üzere, çevrim içi veya çevrim dışı oynanmasına bakılmaksızın her türlü dijital oyunların, oyun ek paketlerinin veya oyun kodlarının, çevrim içi oyunlarda kullanıcıya belirli bir bedel karşılığında oyunla ilgili uygulama veya paketlerin (ilave oynama hakkı, ilave oyun süresi, oyun içi özelliklere, materyal ve öğelere erişim, oyun içi karakter oluşturma ya da geliştirme veya oyun içi sanal para temini gibi)) dijital ortamda satışı ile bu içeriklerin dijital ortamda dinlenmesine, izlenmesine, oynanmasına veya elektronik cihazlara kaydedilmesine veya bu cihazlarda kullanılmasına yönelik dijital ortamda sunulan hizmetler,
c) Kullanıcıların birbirleriyle etkileşime geçebilecekleri dijital ortamların sağlanması ve işletilmesi hizmetleri (kullanıcılar tarafından yazılı, görsel veya işitsel içerik paylaşılabilen ya da paylaşılan içeriklere ilişkin yorum yapılabilen ya da kullanıcıların birbirleriyle sair suretle etkileşime geçebildiği her türlü dijital ortamların sağlanmasından veya işletilmesinden, dijital ortamda, mal veya hizmet alım veya satımına; ödemenin, teslimatın veya iadenin garanti edilmesi ya da bunlara aracılık edilmesi gibi fonksiyonlar üstlenilmek suretiyle aracılık edilmesi ya da herhangi bir fonksiyon üstlenilmeksizin sadece mal veya hizmetin alım satımının kolaylaştırılması ya da satışa konu mal veya hizmetin bu ortamda ilan edilmesi veya bu ilana erişilebilmesi gibi hizmetler ile kullanıcılar arasında bir mal veya hizmetin satılmasına veya satılmasının kolaylaştırılmasına yönelik sunulan hizmetler dâhil).
d) Yukarıda sayılan üç hizmete yönelik dijital ortamda dijital hizmet sağlayıcıları tarafından verilen aracılık hizmetleri (mağaza içinde mağaza, kullanıcıya ürün özelliklerini filtreleme ya da fiyat, marka, model ve benzeri bazında karşılaştırma ve sıralama yapma suretiyle yönlendirme gibi aracılık hizmetleri).
Bu bentlerde sayılan şirketlerin ise esas olarak, bildiğimiz, hayatın içinde yoğun biçimde kullandığımız sosyal medya platformları ve e-ticaret siteleri olduğu ise anlaşılırdır.
Verginin mükellefi de dijital hizmet sağlayıcı olacaktır. DHV, mükellef veya vergi sorumlusu olan gerçek veya tüzel kişi adına tarh olunur. Adi ortaklıklarda ise, verginin ödenmesinden müteselsilen sorumlu olmak üzere, ortaklardan herhangi biri adına tarhiyat yapılır.
Muafiyet ve İstisnalar DHV’de de Vardır.
DHV’den muaf tutulanlar, yukarıda sayılan hizmetlere ilişkin olarak (aracılık hizmeti hariç olmak üzere);
- Türkiye’de elde edilen hasılatı 20 milyon Türk lirasından veya
- Dünya genelinde elde edilen hasılatı 750 milyon avrodan veya muadili yabancı para karşılığı Türk lirasından az olanlardır.
İlgili hesap dönemi içerisinde bu hadlerin her ikisinin de aşılması hâlinde muafiyet sona erer ve artık DHV mükellefi olunur.
Bazı hizmetlerden elde edilen hasılat ise hizmetler dijital ortamda verildikleri halde DHV’den istisna olarak getirilmiştir. Bunlara girişimcilik alanımız ile de ilgili olabilecek biçimde verilecek örnekler, Gider Vergileri Kanunu uyarınca özel iletişim vergisi alınan hizmetler, Bankacılık Kanunu’nun 4. maddesi kapsamındaki hizmetler (vadeli işlem sözleşmelerinin, opsiyon sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit veya karmaşık yapıdaki finansal araçların alım satımına aracılık işlemleri, sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık işlemleri, daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının yürütülmesi işlemleri, sigorta acenteliği ve bireysel emeklilik aracılık hizmetleri), Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da tanımlanan Ar-Ge merkezlerinde Ar-Ge faaliyetleri neticesinde oluşturulan ürünlerin satışı ile münhasıran bu ürünler üzerinden sunulan hizmetler olarak sayılabilir.
Dijital hizmet vergisi oranı %7,5 olup vergilendirme dönemi ise takvim yılının birer aylık dönemleridir ve beyana dayalıdır. Verginin matrahından gider, maliyet ve vergi adı altında indirim yapılmaz. Dijital hizmet vergisi, fatura ve fatura yerine geçen belgelerde ayrıca gösterilmez. Ancak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesi mümkündür.
En nihayetinde, ülkemizde 1 Mart 2020 tarihi itibariyle uygulanmaya başlayan DHV'nin, ABD'nin Sec 301 soruşturmaları sırası ve sonrasında nasıl şekilleneceğini, yasama veyahut pratik açısından ne gibi gelişmeleri doğuracağını da hep birlikte göreceğiz.
[1] ABD’nin Section 301 soruşturması başlattığı Avusturya, Brezilya, Çekya, Hindistan, Endonezya, İtalya, İspanya, Avrupa Birliği ve Türkiye ile ilgili açıklaması Hk. https://ustr.gov/sites/default/files/enforcement/301Investigations/DST_Initiation_Notice_June_2020.pdf
[2] ABD Section 301 – Fransa Raporu Hk. https://ustr.gov/sites/default/files/Report_On_France's_Digital_Services_Tax.pdf
